Polskie rodzimowierstwo. Dziedzictwo przedchrześcijańskich Słowian w świecie późnej nowoczesności

Szczegóły produktu Rodzimowierstwo to współczesna religia odwołująca się do dziedzictwa przedchrześcijańskich Słowian. Wpisuje się ono zarazem w szerszy nurt zjawisk społecznych, polegających na rewitalizacji dawnych praktyk kulturowych oraz swoistej „modzie na słowiańszczyznę”, która dla wielu osób staje się swego rodzaju stylem życia oraz ważnym punktem odniesienia w budowaniu tożsamości zbiorowych i indywidualnych. Niniejsza książka stanowi efekt wieloletnich badań etnograficznych i zawiera wszechstronny opis polskiego rodzimowierstwa, obejmujący zarówno jego historię i formy organizacyjne, jak i system wierzeniowy oraz praktyki obrzędowe, a także ukazujący społeczne, polityczne i ekonomiczne konteksty, które wpływają na jego kształt i sposób funkcjonowania. W szerszej perspektywie publikacja próbuje zarazem pokazać słowiańskocentryczną narrację o Polsce i Polakach, która wyłania się z wypowiedzi i działań rodzimowierców. Eksponując „rodzime” (niechrześcijańskie) elementy, jest ona wolna od kolonialnych uwikłań i kompleksów, co pozwala jej przezwyciężać poczucie niższości wobec Zachodu i wyższości wobec Wschodu. W tym kontekście książka ta stawia też pytanie o miejsce tradycji przedchrześcijańskich w polskiej kulturze oraz w działaniach z zakresu ochrony dziedzictwa. WSTĘP / 9 ROZDZIAŁ 1. Polskie rodzimowierstwo na tle współczesnych religii pogańskich i innych zjawisk kultury / 45 1.1. Terminologia / 47 1.2. Między tradycją i lokalnością a nowoczesnością i globalizacją / 51 1.3. Zróżnicowanie współczesnych religii pogańskich / 58 1.4. Niejasne granice i pola konfliktów / 64 1.5. Mylące podobieństwa i kłopotliwe sąsiedztwa / 79 1.5.1. Rodzimowierstwo a ruch odtwórstwa historycznego / 79 1.5.2. Rodzimowiercy a rodzimokulturowcy i turbosłowianie / 86 1.5.3. Rodzimowierstwo a New Age i ruchy ekologiczne / 96 1.5.4. Rodzimowierstwo a chrześcijaństwo / 106 1.6. Płynne struktury i niepewne statystyki / 116 ROZDZIAŁ 2. Krótka historia polskiego rodzimowierstwa / 131 ROZDZIAŁ 3. Religia otwartego kodu i refleksyjnych wyborów / 159 3.1. Wprowadzenie / 161 3.2. Uwarunkowania wewnętrzne / 162 3.3. Uwarunkowania zewnętrzne / 167 3.4. Podsumowanie / 174 ROZDZIAŁ 4. W co wierzą rodzimowiercy? / 183 4.1. Uwagi wstępne / 185 4.2. Kosmologia, teologia, antropologia / 189 4.3. Wokół rodzimowierczego panteonu / 197 4.3.1. Swaróg / 201 4.3.2. Perun / 202 4.3.3. Weles / 205 4.3.4. Dadźbóg / 209 4.3.5. Chors / 211 4.3.6. Swarożyc / 213 4.3.7. Mokosz / 215 4.3.8. Marzanna / 218 4.3.9. Jaryło/Jarowit / 220 4.3.10. Dziewanna / 221 4.3.11. Strzybóg / 223 4.3.12. Rod, Rodzanice i Dola / 225 4.3.13. Łado i Leli / 227 4.3.14. Świętowit i Trygław / 229 ROZDZIAŁ 5. Święta i praktyki rytualne / 235 5.1. Uwagi wstępne / 237 5.2. Struktura świąt / 247 5.2.1. Ogólna charakterystyka i przebieg działań / 247 5.2.2. Czas i uczestnicy świąt / 257 5.2.3. Strukturalne znaczenie estetyki / 264 5.3. Święta kalendarzowe / 271 5.3.1. Kalendarze świąt i wyznaczanie terminów / 271 5.3.2. Szczodre Gody / 274 5.3.3. Jare Gody / 277 5.3.4. Kupała / 280 5.3.5. Plony / 284 5.3.6. Gromnica i Święto Welesa / 287 5.3.7. Maik, wiosenne Dziady i Stado / 292 5.3.8. Święto Peruna i Święto Mokoszy / 296 5.3.9. Jesienne Dziady / 305 5.4. Święta rodzinne i obrzędy przejścia / 314 5.4.1. Postrzyżyny i kosopleciny / 315 5.4.2. Swadźba / 322 5.4.3. Obrzędy związane z narodzinami dziecka / 329 5.4.4. Tryzna / 331 5.4.5. Obrzędy inicjacyjne / 340 ROZDZIAŁ 6. (Re)konstrukcje, (re)poganizacje i (re)sakralizacje. Strategie kształtowania praktyk religijnych / 347 6.1. Typy źródeł oraz praktyki i strategie rewitalizacyjne / 349 6.2. Stado jako przykład (re)konstrukcji / 357 6.3. Kupała, Gromnica i pieśni kolędnicze jako przykłady (re)poganizacji / 366 6.4. Topienie Marzanny jako przykład (re)sakralizacji / 378 6.5. Podsumowanie / 391 ROZDZIAŁ 7. Niewygodne ramy ponowoczesności / 397 7.1. Między kulturą tradycyjną a późną nowoczesnością / 399 7.2. Gdzie świętują rodzimowiercy? / 405 7.2.1. Dlaczego rodzimowiercy nie mogą świętować tam, gdzie dawni Słowianie? / 406 7.2.2. W poszukiwaniu miejsc kultu / 414 7.2.3. Rodzimowiercy na swoim / 421 7.3. Temporalne aspekty rodzimowierczego świętowania / 430 7.4. Podsumowanie / 441 ROZDZIAŁ 8. Zróżnicowanie i dynamika postaw społeczno-politycznych polskich rodzimowierców / 447 8.1. Wprowadzenie / 449 8.2. Polityczny pejzaż polskiego rodzimowierstwa / 454 8.3. Między naziolstwem a lewactwem / 458 8.4. Afirmacja, eliminacja i bagatelizowanie nacjonalizmu / 464 8.5. Od nacjonalizmu do konserwatyzmu / 477 8.6. Wnioski / 493 ZAKOŃCZENIE / 499 Bibliografia / 517 Spis fotografii / 547 Summary / 553 Indeks osobowy / 555