Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością

Szczegóły produktu Wizja odrzucenia przez grupę to jeden z silniejszych lęków od zawsze towarzyszący życiu człowieka. Sprzeciw wobec ogółu, wyjście z cienia konformizmu i zrobienie tego, co publicznie niedopuszczalne, jest natomiast jedną z większych ludzkich pokus. Zazwyczaj pozostaje ona niezrealizowana, może jedynie liczyć na zastępczą sublimację w formie podziwu dla nonkonformistycznych artystów lub bohaterów ze świata sztuki i kultury popularnej. Publiczne łamanie porządku narzuconego przez większość to przypadek jeszcze rzadszy, zarezerwowany dla najbardziej wytrwałych jednostek, które ze społecznego odtrącenia tworzą często „profesję” skandalisty. Tematem książki jest próba opisania takich właśnie osób i zrozumienia fenomenu figury „kalającego własne gniazdo” (niem. Nestbeschmutzer) – postawy rezygnującej z nakazu grupowej lojalności na rzecz brutalnej krytyki własnego społeczeństwa. „Kalanie gniazda” analizowane jest na przykładzie dyskursu publicznego w Austrii i sporów o jej narodowosocjalistyczną przeszłość, które prowokowali niepokorni artyści, m.in. Thomas Bernhard, Elfriede Jelinek, Peter Turrini, Robert Menasse i Martin Pollack. Karol Franczak – socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Instytucie Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką sfery publicznej, pamięci zbiorowej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor licznych tekstów z obszaru literatury austriackiej, m.in. posłowia do powieści Thomasa Bernharda Kalkwerk (2010). SPIS TREŚCI Podziękowania Wstęp FIGURA „KALAJĄCEGO WŁASNE GNIAZDO” Schemat analizy Rozdział 1 ROZLICZENIE I OBRACHUNEK Rozdział 2 PRZESZŁOŚĆ W AUSTRIACKIM DYSKURSIE PUBLICZNYM „Amnezja” – między wyparciem, milczeniem i zapomnieniem Mit „pierwszej ofiary” Transformacja mitu „pierwszej ofiary” i paradoksy figuracji My–Oni Historyczno-socjologiczny kontekst powojennego antysemityzmu w Austrii Po przełomie Rozdział 3 PUBLICZNA ROLA Artystów „KALAJĄCYCH WŁASNE GNIAZDO” Sztuka na forum publicznym – medialne objaśnienia wydarzeń artystycznych Współczesne elity symboliczne a społeczna rola Nestbeschmutzer Przeciwskuteczność skandalu w nagłaśnianiu problemów społecznych Medialne konstruowanie figury „kalającego własne gniazdo” Nestbeschmutzer jako idiom w komunikowaniu publicznym Rozdział 4 Obrachunek poprzez teatr i literaturę Niewygodna opozycja Thomas Bernhard – wróg publiczny czy sumienie Austrii? Debata wokół Heldenplatz Zakończenie EDUKACYJNA PORAŻKA NESTBESCHMUTZER? Bibliografia Indeks nazwisk