Kino-ja. Życie w kadrach filmowych

Szczegóły produktu Wiele lat temu, ucząc w amerykańskiej szkole filmowej, poprosiłem studentów, aby wycięli sobie z papieru okulary, których otwory będą w proporcji klatki filmowej: 3 na 4 centymetry. Chciałem im uświadomić, że tak jak język składa się z liter, wyrazów i zdań, gramatykę filmu tworzą ruchome klatki, ułożone w sceny i sekwencje. W każdej sekundzie projekcji filmowej jest tych klatek 24, w każdej minucie – 1444, w każdej godzinie – 67 866. Do wszystkich moich filmów nakręciłem prawie 4 miliony klatek. Kino-ja to autobiograficzny album–komiks, zawierający ponad 2000 kadrów filmowych opisujących moje losy: dziecka uratowanego z Holokaustu, dziennikarza telewizyjnego i reżysera filmowego, który w wieku 32 lat wyemigrował z Polski, najpierw do Danii, a potem do Stanów Zjednoczonych. Recenzje W latach 60. ubiegłego wieku Marian Marzyński należał do najpopularniejszych ludzi w Polsce: był pomysłodawcą i prowadzącym chętnie oglądanych programów telewizyjnych (Turniej Miast!); jako autor debiutanckiego dokumentu Powrót statku został w 1964 roku podwójnym (Złoty Lajkonik i Złoty Smok za jednym zamachem) laureatem Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Od tamtego czasu przeszedł długą drogę. W ramach pomarcowej emigracji wyjechał do Stanów, gdzie znakomicie odnalazł się jako dokumentalista (nakręcił dziesiątki filmów w różnych częściach świata), ale także jako nauczyciel filmowania (jednym z jego uczniów jest Gus Van Sant). Życie w kadrach filmowych to opowieść o tej drodze – pasjonująca nie tylko ze względu na swoją tematyczną zawartość, ale także na nowatorską konstrukcję książki o filmie. Narracji literackiej towarzyszy druga, obrazowa, którą ogląda się nie jak album, ale jak dzieło ekranowe. prof. Tadeusz Lubelski Marian Marzyński rejestruje z kamerą w ręku rzeczywistość, którą sam wyzwala z milczenia. Staje się jej nieodłączną częścią i klatkami filmów opowiada własne życie. Duży plan wydarzeń, wdzierającą się w życie historię, zapisuje obrazami, w których do głosu dochodzą silne ludzkie uczucia, nasycone szczegółem wielomówne chwile. Jego polskie doświadczenie wynikło ze zderzenia pełnego niebywałej energii i inwencji człowieka, wrażliwości wolnej od obiegowych klisz, z matnią zakazów, lęku i donosicielstwa. Ale i wtedy, i potem, już w innym świecie, między miłością do życia i gorzką nad nim refleksją, wbrew bólowi utraty, górę bierze afirmacja istnienia, jego odnowicielskiej siły. Najlepszy hołd, jaki można przeszłości oddać – przez czułą pamięć i wzruszenie. prof. Andrzej Lam Marian Marzyński (1937) – wybitny polski scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych, od lat tworzący filmy w USA. Podczas II wojny światowej jako Polak o żydowskich korzeniach trafił do warszawskiego getta, z którego został wyprowadzony na aryjską stronę i ocalony przez ludzi dobrej woli. Swoją karierę dokumentalisty rozpoczął w Polskim Radiu w latach 50. W następnej dekadzie zasłynął jako reporter telewizyjny i twórca programów TV, takich jak Turniej miast, Lot czy Wszyscy jesteśmy sędziami. Jego debiut filmowy – Powrót statku (1963), wprowadził na grunt polski cinéma vérité – nowy sposób kręcenia dokumentów. W ten sposób Marzyński dołączył do grona czołowych twórców kina faktów w Polsce. Po marcu 1968 reżyser wyemigrował do Danii, gdzie kontynuował pracę w telewizji, kręcąc między innymi unikalny film o Polakach żydowskiego pochodzenia, którzy znaleźli się w Kopenhadze. W latach 70. wyjechał do USA, gdzie rozpoczął karierę wykładowcy w renomowanej szkole filmowej Rhode Island School of Design (jego uczniem był sławny amerykański reżyser, Gus van Sant). W latach 80. rozwinął swoją karierę reżysera filmów dokumentalnych w USA, sięgając – jako pierwszy polski reżyser – po odkrywaną wówczas metodę dokumentu autobiograficznego. Bez ograniczeń cenzuralnych, na jakie skazani byli filmowcy w Polsce, z perspektywy twórcy odwiedzającego rodzinny kraj, swoim świetnym Powrotem do Polski (Return to Poland, 1980) Marzyński rozpoczął serię dokumentów pokazujących ruch „Solidarności” oraz dekadę stanu wojennego. W następnych latach odniósł szereg sukcesów jako dokumentalista w USA (nagrody Emmy, m.in. za dokument o katastrofie lotniczej), realizując filmy, w których porusza tematykę amerykańskiej tożsamości w kraju tworzonym przez kolejne fale emigrantów. W twórczości tego wybitnego scenarzysty i reżysera kluczowe miejsce zajmuje tematyka Holocaustu, w sposób dramatyczny wpleciona w jego własną biografię. Poświęcił jej szereg filmów, pośród których – obok Żydowskiej matki czy Żyda wsród Niemców – szczególne miejsce zajmuje epicki, trzygodzinny Shtetl (1996), poruszająca opowieść o dziejach żydowskich mieszkańców Brańska, małego miasteczka na wschodzie Polski, których reżyser odnalazł w różnych zakątkach świata. Za tą niezwykłą odyseję filmową Marzyński otrzymał Grand Prix na prestiżowym festiwalu Cinema du Réel w Paryżu oraz główną nagrodę międzynarodowego festiwalu w Jerozolimie. Jego film zainspirował mieszkającą w USA pisarkę, Evę Hoffman, do napisania głośnej książki o brańskich Żydach, noszącej ten sam tytuł co film Marzyńskiego. W 2004 roku, po blisko 30 latach zbierania materiału filmowego, reżyser ukończył Anyę, filmowy portret swojej córki, a zarazem jeden z najbardziej niezwykłych tytułów w jego dorobku. Temat dzieciństwa w obliczu Zagłady stał się podstawą jego najnowszego dzieła, poruszającego filmu-wyznania Nigdy nie zapomnij kłamać. W tej dokumentalnej opowieści o żydowskich dzieciach ocalonych z warszawskiego getta Marzyński połączył narrację o swojej biografii z historiami kilkorga innych osób, które latem 2011 roku wyruszyły wraz z nim w wyjątkową podróż w czasie, ku mrocznym i tragicznym czasom swego dzieciństwa. prof. Mikołaj Jazdon SPIS TREŚCI: Spis treści 1. JA Co o mnie piszą. O co pytają 2. DŹWIĘK Jak, pracując w radiu, odkryłem świat dźwięku i jak stało się to bazą mojej twórczości filmowej i telewizyjnej 3. WSZYSCY JESTEŚMY SĘDZIAMI Praca w telewizji polskiej, moje reportaże telewizyjne i seria „Wszyscy jesteśmy sędziami”, fragmenty listów widzów 4. GRAŻYNA Dziewczyna z Wybrzeża, późniejsza żona. Wspólne odkrycie tematu emigracji GRAND PRIX W KRAKOWIE ZA FILM: POWRÓT STATKU 5. „LICYTACJA” I INNE FILMY Jerzy Bossak uświadamia mi, że jestem filmowcem. Czego nauczyłem się z jego recenzji moich pomysłów filmowych FILM: LICYTACJA 6. DZIEŃ X 7. MONTE-CALVARIA 8. BYĆ 9. TURNIEJ MIAST Seria telewizyjna o marzeniach wolnej konkurencji. Co pisano o niej w mojej teczce w MSW FILM: PRZED TURNIEJEM 10. EMIGRANT MARCOWY Co powiedział o Żydach w 1967 roku towarzysz Gomułka. Jak rodziła się decyzja wyjazdu? 11. SKIBET 12. HATIKVAH 13. NOWODUŃCZYK Jak się dostałem do telewizji duńskiej i dlaczego nie chciałem zostać w Danii 14. AMERYKAŃSKI NAUCZYCIEL FILMU Oferta uczenia filmu w Rhode Island School of Design FILM: LIFE ON MARZ 15. POWRÓT DO POLSKI Wybuch „Solidarności”. Zapisy w teczce MSW na temat moich starań o wizę. Powrót filmowy do Polski RETURN TO POLAND 16. ŻYCIE NA FARMIE Życie na farmie w Illinois. Uczenie filmu w Governors State University. Film o kulturze żydowskiej, której nie znałem FILM: JEWISH MOTHER 17. DONIESIENIA Z WARSZAWY Zapisy bezpieki przed następnym filmem o Polsce FILM: WARSAW FILE 18. WITAJCIE W AMERYCE Emigranci po-solidarnościowi przyjeżdżają do Chicago FILM: WELCOME TO AMERICA 19. SZUKAM W POLSCE GORBACZOWA Szukam w Polsce Gorbaczowa: trzeci powrót do Polski Zmiana ustrojowa FILM: LOOKING FOR GORBACHOV IN POLAND 20. DOM KUSZNERÓW Odnalezienie kuzynki ojca, Rywki, która miała nie przeżyć Holokaustu i wspólna podróż na Białoruś FILM: SETTLEMENT 21. AMERICAN EXPERIENCE Moja współpraca z serią „American Experience” FILM: GOD BLESS AMERICA AND POLAND TOO 22. ZBYSZEK Żydzi oczami Polaka. Kontrowersje po filmie. Moja korespondencja ze Zbyszkiem FILM: SHTETL 23. GOMBRO Odkrycie Gombrowicza. Film o nim dla telewizji francuskiej (pierwszy po latach) FILM: JA, GOMBRO 24. ŻYD WŚRÓD NIEMCÓW „Bed and Breakfast” jako sposób na zaprzyjaźnianie się z Amerykanami. Poznaję Amerykanina, który wybiera się do Berlina jako juror konkursu na pomnik zamordowanych w Holokauście Żydów FILM: A JEW AMONG THE GERMANS 25. MIAMI BEACH W Miami Beach odkrywam świat amerykańskich emerytów FILM: MY RETIREMENT DREAMS 26. NIGDY NIE ZAPOMNIJ KŁAMAĆ Postanowiłem, że nie wrócę do tematu Holokaustu, ale pojawiają się Hermanowie, a potem moja asystentka Ana… FILM: NEVER FORGET TO LIE 27. CÓRKA–AKTORKA Któregoś dnia zobaczyłem aktorkę we własnym domu: moją pięcioletnią córkę Anię. Trzydzieści lat jej życia zapisywanego kadrami filmowymi FILM: ANYA 28. BLOGI, FILMOGRAFIA Po co nam aktorzy? • Kino śmierci • Ida z walizką • Relatos Salvajes • Nigdy nie zapomnij kłamać PODZIĘKOWANIA Zobacz fragment: rozdział „Emigrant marcowy” Fragmenty czytane w programie Radiowa Biblioteka Radia Kraków